اولین گزارش كمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی دولت به مجلس، ارائه شد.
متن کامل اولین گزارش كمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی دولت به مجلس به این شرح است:
طرح تحول اقتصادی دولت در اوایل تابستان سالجاری از سوی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران جناب آقای دكتر محمود احمدی‌نژاد اعلام عمومی گردید و ایشان هدف از اجرای این طرح را حركت دولت به سوی عدالت اجتماعی، كاهش شكاف طبقاتی، توزیع عادلانه ثروت و اصلاح ساختار اقتصادی دانستند.
این طرح كه مقرر بود بخشهایی از آن توسط دولتهای پیشین نیز به مرحله اجرا درآید و قوانین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دوم و سوم نیز برای دولتها تكالیفی تعریف كرده بود، به دلایل متعددی به اجرا نزدیك نگردیده و گفته مِ شود كه در دولت نهم، پس از 5/2 سال مطالعات مجدد اجرایی و گسترش ابعاد طرح تحول نسبت به مطالعات و اقدامات مقطعی گذشتگان، این بسته سیاستی آماده عرضه به جامعه و اجرا در بستر اقتصادی جامعه گردیده است.
براساس اظهارات ریاست محترم جمهوری و اعضای كار گروه طرح تحول اقتصادی، در این طرح قرار است حداقل هفت موضوع مورد بررسی و اصلاح ساختار قرار گیرد. این هفت موضوع عبارت از اصلاح نظام مالیاتی، اصلاح نظام بهره‌وری، اصلاح نظام یارانه‌ها، اصلاح نظام گمرك، اصلاح نظام توزیع كالا و خدمات، اصلاح نظام بانكی و بالاخره اصلاح نظام ارزش‌گذاری پول ملی است.
پس از اعلام رسمی ابعاد این طرح و بیان كلیات آن توسط ریاست محترم جمهوری در مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مردم در مجلس هشتم با توجه به رسالت و جایگاه قانونی مجلس، وظیفه خود دانسند با تشكیل كمیسیون ویژه، در بررسی ابعاد آن، رفع نیازهای قانونی و اطمینان از كارشناسی و عالمانه بودن روشهای اجرایی، در بررسی و نظارت بر اجرای این طرح مشاركت نمایند و بدین منظور كمیسیونی مركب از پانزده نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تیرماه سالجاری و با رای نمایندگان انتخاب و این كمیسیون شروع به كار نمود. گزارش حاضر اولین گزارش و براساس نتایج بررسیها تا پایان شهریور 1387 می‌باشد.
كمیسیون ویژه با رویكرد مثبت به بررسی این طرح پرداخت. برگزاری شش جلسه كارشناسی با وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی و اعضای كار گروه طرح تحول و یك جلسه 4 ساعته با رئیس جمهور محترم و 4 جلسه هیات رئیسه كمیسیون، ساعت‌ها كار فشرده كارشناسی، بخشهایی از این بررسیها بوده است و خلاصه نتایج آن به اجمال در سطور آتی آمده است. در اولین جلسه ضمن تاكید اعضای كمیسیون ویژه مبنی بر ضرورت پرداختن به رفع مشكلات اقتصادی كشور و تمجید از اقدامات دلسوزانه و شجاعانه دولت نهم، سوالاتی اساسی به شرح زیر از اعضای كارگروه دولت پرسیده شد تا آنان در مباحث خود به آن پاسخ دهند:
1 - با توجه به قرار داشتن در سال پایانی دوره نهم ریاست جمهوری، امكان اجرای این طرح وجود دارد؟
2 - مجموعه این طرح‌ها از نظر موضوع و ابعاد با یكدیگر ارتباط، تجانس و به هم پیوستگی دارند؟
3 - بازه زمانی برای تحقق این اقدامات چه میزان است؟
4 - نقش قوای مقننه و قضاییه در این طرح چگونه دیده شده است؟
5 - هزینه اجرای این طرح به چه میزان و راههای تامین آن چگونه است؟
6 - ارتباط این طرح با اسناد بالادستی «سند چشم‌انداز 20 ساله كشور»، «سیاستهای كلی نظام»، «قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگنی»، «قانون سیاستهای اجرایی اصل 44 قانون اساسی» چگونه است؟
7 - مجموعه آمار و اطلاعاتی كه این طرح را حمایت می‌كند، چگونه تدوین و تهیه شده و یا می‌شود؟ تدوین فرم شناسایی خانوار بر چه مبنایی استوار است؟
8 - پس از اجرای این طرح، شاخصهای «تورم»، «نقدینگی»، «ارزش پول ملی»، «تراز بازرگانی خارجی»، «نرخ بیكاری»، «درآمد سرانه»، «تولید ملی»، «رشد اقتصادی»، «نرخ سود در مبادلات بانكی»، «حجم پس‌انداز ملی»، «سبد هزینه خانوار»، «توزیع درآمد»، «كسری بودجه»، «جایگاه ایران در منطقه از منظر اقتصادی و اجتماعی»، چگونه و به چه میزان بهبود خواهد یافت؟
9 - آیا هدفمند شدن یارانه‌ها به معنای حذف یارانه‌ها در تمام بخشهای اقتصادی است؟ یا مقصود از هدفمند شدن نشانه رفتن به سوی «توانمندی جامعه هدف» در هرم اقتصاد كشور است؟ این جامعه هدف چه میزان از خانوارها را در خود جای می‌دهد؟
10 - آیا این طرح به صورت همزمان و جامع به اجرا در می‌آید و یا اینكه هر یك از اجزای آن در ظرف زمانی مستقل عمل می‌كند؟
11 - آیا با اجرای این طرح، حجم دولت كوچك می‌شود؟
در جلسات كارشناسی مشترك كمیسیون ویژه و كارگروه دولت، تاكنون فرصت تشریح كلیات طرح، معرفی طرح تفصیلی آمارگیری خانوار به روش خود اظهاری، طرح اصلاح نظام توزیع كالا، طرح اصلاح نظام گمرك و طرح نظام جامع مالیاتی فراهم گردیده و با تاكید اعضای كمیسیون مبنی بر اولویت دادن به بررسی «طرح اصلاح نظام یارانه‌ها» و ابعاد آن و اثر این اصلاحات بر متغیرهای اقتصادی - اجتماعی جامعه، كارگروه دولت طی دو جلسه به تشریح این بخش از طرح پرداخته و تا زمان تنظیم این گزارش، كلیات و طرح اجمالی اصلاح یارانه‌ها مبتنی بر سه مدل اجرایی (غیر قطعی) را ارائه نموده‌اند كه این مدلها مجددا با سوالات بسیاری از سوی اعضای كمیسیون ویژه روبرو شد.
در جلسه مشترك اعضای كمیسیون ویژه با رئیس جمهور محترم نیز ضمن تاكید بر اهمیت طرح و لزوم بررسی دقیق ابعاد آن توسط دولت و مجلس، در موارد زیر تفاهم گردید:
1 - كارگروه طرح تحول اقتصادی دولت به صورت جدی در جلسات كمیسیون ویژه حضور یافته و پاسخگوی كمیسیون باشند.
2 - اطلاع رسانی ابعاد این طرح از سوی دولت متمركز و مطابق با پیشرفت طرح باشد.
3 - قبل از اجرای طرح، كمیسیون ویژه و سایر نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به طرح قانوع شده باشند.
4 - از اقدامات شتابزده در اجرای طرح پرهیز شود.
نظر به مجموع مباحثه مطروحه در جلسات كارشناسی و مطالعه كلیه مكتوبات ارائه شده به عنوان خلاصه اسناد مطالعات پشتیبان این طرح و برخی نظرخواهی‌های اعضای كمیسیون از كارشناسان و خبرگان مباحث اقتصادی، كمیسیون ویژه ضمن ادای احترام به همه نمایندگان ملت شریف ایران و تاكید بر بررسی دقیق طرح، جمع‌بندی خود از مرحله اول بررسیها را به شرح زیر تقدیم می‌دارد.
جمع‌بندی
1 - ضرورت اجرای اینگونه طرح‌ها كه در راستای اصلاحات بنیادی در اقتصاد كشور و حركت به سوی رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی می‌باشد، مورد تاكید همه كارشناسان و فعالان اقتصادی و مسئولان كشور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی بوده و همانگونه كه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز تاكید فرمود‌ه‌اند، دولت نهم با شجاعت به این مهم پرداخته و لذا بر همه مسئولان است كه دولت را در این مسئله یاری نمایند. لكن ورود به جزئیات و روشهای اجرایی و زمان آن و ... نیازمند تفاهم و اقناع قوای سه گانه كشور بوده و مناسب است شرایطی فراهم گردد تا همه مردم، اینگونه تحولات را پشتیبانی نمایند.
2 - هر چند برخی اظهارات مسئولین دولتی بمین بر كافی بودن قوانین موجود برای اجرای طرح تحول اقتصادی، مشخص گردید كه بسیاری از اقدامات، نیازمند ارائه لایحه از سوی دولت و بررسی و تصویب آن در مجلس می‌باشد. و دولت محترم نیز در حال نهایی كردن لایحه هدفمند سازی یارانه‌ها برای ارائه به مجلس می‌باشد كه در جای خود اقدامی مثبت و در خور تقدیر است. گرچه معتقدیم با توجه به فرا رسیدن زمان تدوین و تصویب برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پنجم و نظر به دوره نسبتا طولانی احكام اساسی این تحولات بخشهایی از طرح تحول می‌تواند در قالب برنامه پنجم نیز گنجانده شود.
3 - بررسیها نشان داد كه اجزای این طرح نیازمند تدریج زمانی بوده و هر یك از موارد آن باید در ظرف زمانی مناسب به مرحله اجرا درآید.
4 - ابعاد موضوعات طرح تحول اقتصادی دارای وزن یكسان نیست و برخی از آنها از جمله وظایف ذاتی دولتهای پیشین و دولت نهم بوده كه به تدریج از سالهای گذشته به مرحله اجرا در آمده و ضروری است متناسب با شرایط و تحولات جهانی، نوسازی ساختار سازمانی صورت پذیرد. طرح تحول در گمركات اصلاح نظام مالیات و اصلاح نظام توزیع كالا از این جمله‌اند.
5 - تاكنون دولت با كمیسیون ویژه مجلس تعامل نسبتا فعال و مثبتی داشته و ضرورت دارد لوایح مورد نیاز این طرح علاوه بر كمیسیون ویژه، در سایر كمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی مورد بررسی و اظهار نظر قرار گیرد.
6 - نظر به اهمیت اصلاح نظام یارانه‌ها در گستره كشور و تاثیر آن بر آحاد جامعه، ضروری است كمیسیون ویژه از نظرات كارشناسی برخی كارشناسان خبره خارج از سیستم دولت و مجلس نیز استفاده نمایند
7 - تاكید می‌گردد كه قبل از تفاهم دولت و مجلس در جزئیات اجرایی، از اعلام شتابزده برخی ابعاد طرح و برخی آمار و ارقام و زمانهای اجرای طرح در رسانه‌ها، توسط مسئولین دولتی پرهیز گردد.
8 - ضمن تاكید بر ایرادات و ضعفهای جدی طرح آمارگیری اخیر مركز آمار ایران، ضروری است كارگروه دولت در ایجاد ارتباط نتایج آمار تهیه شده با سایر بانكهای آماری كشور به گونه‌ای عمل نماید تا كمیسیون ویژه از قابل اتكا بودن مبانی علمی و كارشناسی نحوه طبقه‌بندی دهكهای اقتصادی اطمینان حاصل نماید.
9 - تاكنون ارزیابی‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از نتایج مدل‌های طرح تحول اقتصادی دولت به كمیسیون ویژه ارائه نگردیده است. امیدوار است در جلسات آتی به این موارد پرداخته شود و انشاء‌الله در گزارشات بعدی كمیسیون به اطلاع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز رسانیده شود.
10 - تاكنون فرصت بررسی ابعاد اصلاح نظام بانكی، اصلاح نظام پولی و ارزش‌گذاری پول ملی در برابر ارزهای خارجی و افزایش بهره‌وری مهیا نگردیده و موكول به جلسات آتی كمیسیون ویژه می‌باشد.
